Prva sesija:
Oktobarski salon i likovna kritika
Učestvuju Jasmina Čubrilo, Radonja Leposavić, Miroslav Karić, Mirjana Boba Stojadinović
Moderator Stevan Vuković
APSTRAKTI:
Jasmina Čubrilo
Oktobarski salon kao primer kulturne i društvene prakse – revisited
Izlaganje će pružiti uvid u okolnosti nastanka Oktobarskog salona, njegovu prvobitnu koncepciju, zatim u kojim se pravcima i u kom ritmu manifestacija tokom decenija postojanja razvijala i menjala, u kojoj meri su na koncipiranje, oblikovanje, uspostavljanje i održavanje kontinuiteta, te na transformacije uticale kulturne politike dva različita društveno-politička sistema, a u kojoj su to činile promene paradigmi u umetnosti tokom perioda trajanja ove manifestacije. Postoji još nekoliko tematsko-problemskih celina na koje će biti skrenuta pažnja i koje upotpunjavaju diskusiju oko ove izložbe:
- rasprava o nacionalnoj likovnoj kritici druge polovine 20. veka koja je u dnevnoj štampi i periodici aktivno pratila svako izdanje ove manifestacije;
- rasprava o razvoju kustoske pozicije od različitih oblika kolektivnih tela (organizacioni odbor, savet Oktobarskog salona, selekciona komisija) koja baštine tradiciju žirija prvih pariskih Salona, preko modela tradicionalnog kustosa i konvencionalnih izložbenih praksi i njima različitih alternativnih modela („kustos-autor“) pa do primera eksperimentalnih i performativnih kustoskih praksi;
- rasprava o različitim gradskim konvencionalnim i nekonvencionalnim izložbenim prostorima kao posledici činjenice da se radi o manifestaciji koja i danas nema svoj centralni prostor, i njoj prateća o različitim gradskim kulturnim institucijama koje su se pojavljivale u ulozi organizatora manifestacije.
Ovo izlaganje se poziva na prethodno objavljena istraživanja o Oktobarskom salonu. U fokusu nije toliko ‘istorija’ jedne izložbe koliko predlog rasprave o primeru kulturne i društvene prakse u specifičnom umetničkom, kulturnom i društvenom ambijentu.
Jasmina Čubrilo je redovna profesorka na Seminaru za studije moderne umetnosti Odeljenja za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. Bila je selektorka 39. Oktobarskog salona Ukusi su različiti, 1998. godine; učestvovala na konkursu za umetničkog direktora/diretkorku Oktobarskog salona 2001. godine; bila članica žirija na 41. Oktobarskom salonu Art on – Millennium off, 2000. godine; učestvovala u kustoskom timu 43. Oktobarskog salona Zum In, Zum Aut, 2002. godine; učestvovala u radu Odbora Oktobarskog salona 2008-2009. godine i u radu Stručnog saveta 54. Oktobarskog salona, 2013. godine.
Radonja Leposavić
UVEK IMATE ALIBI… MI SMO DRUŠTVO ALIBIJA (Kritika beogradskih Oktobarskih salona), Beograd, novembar 2022.
Odbor Oktobarskog salona odlučio je da se Kulturnom centru Beograda poveri koncepcija i realizacija 59. izdanja ove „reprezentativne međunarodne manifestacije“, a autorski tim kojem je ovaj „vruć krompir“ dobrovoljno dopao ruku – na čelu sa Zoranom Đaković Minniti – sve je stavio pod znak pitanja, odnosno u zagrade: i odrednicu „beogradski bijenale“, i nedavno uspostavljeni bijenalni karakter, i vreme i simboliku otvaranja, i izložbene prostore… U sklopu tog sveopšteg preispitivanja Oktobarskog salona pod temom Kritička istorizacija, društveni odnosi, politika izlaganja, Udruženje likovnih kritičara AICA – sekcija Srbije pokreće „temeljna istorijska i savremena pitanja institucije Oktobarskog salona… centrirajući figuru kritike…“.
Godine 2009, za pedesetogodišnjicu Oktobarskog salona, objavljena je knjiga: PAŽNJA – KRITIKA!? Kako i šta je pisano o beogradskim Oktobarskim salonima – 50 godina Oktobarskog salona, koju su priredili: Aleksandra Mirčić, Gordana Dobrić, Aleksandra Estela Bjelica Mladenović i Radonja Leposavić, a u kojoj su – na preko 500 strana – sabrani kritički, polemički i novinski tekstovi koji su se priređivačima u tom trenutku učinili važnijim od dugih. Ova knjiga, kao dakle mesto arhiviranja, olakšava(?) posao istraživačima danas, ali se – kao mesto selektivnog arhiviranja i sama nudi kao predmet kritičkog i analitičkog preispitivanja.
Oktobarski saloni su u svojoj dosadašnjoj istoriji menjali koncepciju, obim i fizionomiju… Onako kako se menjalo društvo… Ili možda nešto malo drukčije? Zbilja, koliko su Oktobarski saloni bili zavisni od ideoloških i teorijskih paradigmi koje su im definisale socijalni ambijent? Ili: zašto se iz tekstova stiče utisak da nijedan Oktobarski salon nije realizovan do kraja? Šta su zapravo (bili) Oktobarski saloni? I kakva je (bila) njihova kritika? Da li je i u kojoj meri (bila) nužni pokretač „kognitivnih procesa, posrednik u društvenim odnosima i mišljenju javnosti“? Kako bi se danas odgovorilo na pitanja koja su se ranije redovno postavljala: Kome treba Oktobarski salon? Kome treba ovakav Oktobarski salon? Čiji je Oktobarski salon?
Ta i mnoga druga pitanja biće pred nama kada se na teorijskom forenzičarskom stolu bude našla knjiga: PAŽNJA – KRITIKA!? Kako i šta je pisano o beogradskim Oktobarskim salonima…
Radonja Leposavić je istoričar umetnosti. Autor je knjige Dada-clipping (2000) i priređivač zbornika VlasTito iskustvo (2004). Urednik je zbornika PAŽNJA – KRITIKA!? povodom 50 godina beogradskog Oktobarskog salona (2009). Dobitnik je nagrade Zlatni mikrofon „za izuzetno delo u oblasti radija i radiofonskog stvaralaštva“ (2013) i nagrade Lazar Trifunović „za likovnu kritiku i kritičko razmatranje savremene likovne i vizuelne umetnosti“ za 2014. Bio je urednik u Radio Beogradu 2.
Miroslav Karić
Oktobarski salon – likovna kritika u štampanim medijima u periodu od 2004. do 2014. godine
U fokusu istraživanja je (likovna) kritička recepcija Oktobarskog salona u štampanim medijima od 2004. do 2014. godine, odnosno u periodu od internacionalizacije „Oktobarca“ do njegove transformacije u bijenalnu manifestaciju. Uzorci istraživanja su likovne kritike objavljivane u dnevnim novinama, nedeljnicima, mesečnicima, magazinima, stručnim publikacijama i periodici. Kritičke opservacije Oktobarskog salona u pomenutom periodu ticale su se pitanja organizacije i profila same manifestacije, od koncepcija domaćih i inostranih umetničkih direktora, selekcije umetnika i radova, fenomena unutar sveta savremene umetnosti, do problematika u kontekstu lokalne kulturne politike.
Miroslav Karić u profesionalnoj biografiji beleži angažmane kao saradnik, koordinator, kustos i PR na brojnim projektima u oblasti savremene vizuelne umetnosti. Karić je bio dugogodišnji kustos nezavisne umetničke asocijacije Remont, član uredničkog tima Remont art magazine i mesečnika Yellow Cab. Član je organizacionog tima nagradnog programa Dimitrije Bašičević Mangelos i kustoskog tima Fotodokumenti. Od 2020. godine radi kao kustos u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu.
Mirjana Boba Stojadinović
Medijski odraz 59. Oktobarskog salona
U periodu dok još uvek traje 59. izdanje Oktobarskog salona, Mirjana Boba Stojadinović će se osvrnuti na medijski odraz ovogodišnje manifestacije u javnosti: koji medijski kanali čine dostupnom informaciju o programu u javnosti, kao i na koji način se u javnosti promišljaju fenomeni kako Oktobarskog salona i bijenalne izložbe, tako i samih radova.
Mirjana Boba Stojadinović obrazovana je kao umetnica, ali je interesovanje za tumačenje savremene umetničke produkcije odvelo i u kustoski, kritičarski i novinarski posao. Trenutno angažovana u Kulturnom centru Beograda na poslovima odnosa sa javnošću.
Prva sesija Simpozijuma Oktobarski salon u fokusu / Likovna kritika, društveni odnosi, politika izlaganja, koji su članice i članovi udruženja AICA predstavili 2022. Simpozijum sadrži tri debatna programa: Oktobarski salon i likovna kritika; Umetnička kritika druge polovine 20. veka: stanovišta, kritike, rasprave; Oktobarski salon i velike izložbe savremene umetnosti: modaliteti izlaganja i refleksije, kako misliti dalje?
Kustoskinja programa: Jelena Vesić, predsednica sekcije AICA Srbija